"ಶೂನ್ಯ"ದತ್ತ ಒಂದು ಪಯಣ....

ಕೆಲ ದಿನಗಳಿಂದ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಶೂನ್ಯ ಸದ್ದುಮಾಡತೊಡಗಿದೆ.ಶೂನ್ಯದ ಮೇಲೆ ಗಣಿತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆದಷ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಬಹುಷಃ ಬೇರಾವ ಸೂತ್ರದ ಮೇಲೂ ನಡೆದಿಲ್ಲವೇನೋ .ಗ್ರೀಕರ ಹಳೆಯ ವಾದವಾದ "How can nothing be something ?" ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ಕೆಲವು non - mathematicians ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದರೆ ಶೂನ್ಯದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನೊಮ್ಮೆ ಊಹಿಸಿ. ತನ್ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಬೆಲೆ ಇಲ್ಲದೆ, ಬಳಸಿದ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ , ತಾಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕುಣಿಯುವ ಈ ಬಡಪಾಯಿ ಶೂನ್ಯವೆಂಬ ಗುಬ್ಬಿಯ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಗಳಂತೂ ಅದೆಷ್ಟೋ. ಆದರೆ ಈ ಬಾರಿ ಶೂನ್ಯ ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದೇ ಬೇರೆ ವಿಷಯಕ್ಕೆ.ಅದು ಶೂನ್ಯದ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ.

" ಶೂನ್ಯ " (ಏನೂ ಇಲ್ಲದ್ದು) ಎಂಬರ್ಥದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಬ್ದ ಅರಬ್ಬೆಯೇ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಫ್ರ್ (Sifr) ಎಂದಾಯಿತು. ಕ್ರಮೇಣ ಈ ಶೀಫ್ರ ವಿಶ್ವದೆಲ್ಲೆಡೆ ಹರಡಿತು. ನೀವು ನಂಬುವಿರೋ  ಇಲ್ಲವೋ,ಅರೇಬಿಕ್,ಡಚ್,ಸ್ವೀಡಿಷ್,ಡ್ಯಾನಿಶ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್, ಪರ್ಷಿಯಾ, ಉರ್ದು, ಜೆಕ್,ಟರ್ಕಿ, ಜರ್ಮನ್, ನಾರ್ವೆ, ರಶಿಯಾ ಮುಂತಾದ ವಿಶ್ವದ ಬಹುದೇಕ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೊನ್ನೆಯ ಉಚ್ಚಾರ ಹೆಚ್ಚು ಕಮ್ಮಿ sifr ಎಂದೇ. (ಆಯಾ ಭಾಷೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾಗಿವೆಯಾದರು ಒಟ್ಟಾರೆ sifr ಎಂಬ ತದ್ಭವ ರೂಪವೇ).

olmec ನಾಗರೀಕತೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಮಧ್ಯ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರುಗಳಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯದ ಬಳಕೆ ಇತ್ತೆಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೊಂದು ಟೋಪಿ ಇಟ್ಟಂತೆ ಇರುವ ಲಿಪಿ ಒಂದನ್ನು ಅವರು ಶೂನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.ಖ್ಯಾತ ಗಣಿತಜ್ಞ ಟಾಲೆಮಿಯವರು ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದರಂತೆ.ಆದರೆ ಟಾಲೆಮಿಯವರು ಸೊನ್ನೆಯನ್ನು ಒಂದು ಪೂರ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿ ಬಳಸದೆ, ನಿಮಿಷ, ಸೆಕೆಂಡುಗಳಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುವಂತೆ ಬಳಸಿದ್ದರಂತೆ. ನಲ್ಲ ("nulla = nothing ) ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿ ರೋಮನ್ನರೂ ಸಹ ಶೂನ್ಯವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ.

ಇತ್ತ ಹರಪ್ಪ ನಾಗರೀಕತೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲೂ ಶೂನ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ರಮೇಣ, ಭಾರತೀಯ ಗಣಿತಜ್ಞರು ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ, "ಲೋಕವಿಭಾಗ" ಎಂಬ ಸರಳ ಸೂತ್ರವೊಂದನ್ನು ಸಿದ್ದಪಡಿಸಿದ್ದರು.ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಲೋಕವಿಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಸೂತ್ರಗಳು ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದಿನಬಳಕೆಯ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟ ಶೂನ್ಯ ಸಂಬಂದಿತ ಸೂತ್ರಗಳಾದವು. 876 ನೇ ಇಸವಿಯದ್ದೆಂದು ಊಹಿಸಲಾದ, ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ಬಳಿ ದೊರೆತಿರುವ ಶಾಸನ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಶೂನ್ಯದ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ, ಇತಿಹಾಸಕಾರರಿಗೆ ದೊರೆತಿರುವ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ.

ನಂತರ ಶೂನ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದ ಎಲ್ಲ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಭಾರತದ ಗಣಿತಜ್ಞರಾದ ಆರ್ಯಭಟ ಹಾಗು ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತರಿಗೆ ಸಲ್ಲಬೇಕು. ಟಾಲೆಮಿಯ trigonometry ಮೇಲೆ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಆರ್ಯಭಟರ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದ್ದು ಈ ಬೆಲೆಯೇ ಇಲ್ಲದ ಶೂನ್ಯ. ಸ್ವಂತ ಲಿಪಿ ಹಾಗು ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದೆ ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ಲಿಪಿ (ಈಗಿನ 0) ಹಾಗು ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನಿತ್ತು ಗೌರವ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದ್ದು ನಮ್ಮ ಆರ್ಯಭಟ. ನಂತರ ಶೂನ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದ ಮಹಾನ್ ಸಂಶೋಧನೆಯೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತರದ್ದು. 630 ರ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ "ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತ ಸಿದ್ದಾಂತ" ದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೇ...ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಶೂನ್ಯದ ನಂತರದ ಸಂಖ್ಯೆ 1 ಹಾಗು ಶೂನ್ಯದ ಹಿಂದಿನ ಸಂಖ್ಯೆ -1 ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದು ಕೂಡ ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತರೇ. ಗಣಿತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಬಳಸುವ ಎರಡು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂತ್ರಗಳಾದ

• The sum of zero and zero is zero
• Zero devided by zero is zero

ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳೂ ಕೂಡ ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತರ ಕೊಡುಗೆಯೇ.

ಶೂನ್ಯವೆಂಬ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೇ ಒಂದು ಬೆಲೆ ಹಾಗು ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವನ್ನು ಹರಡಿಸಿದ್ದು ನಮ್ಮವರೇ ಆದ ಆರ್ಯಭಟ ಹಾಗು ಬ್ರಹ್ಮಗುಪ್ತ.ಭೂಮಿಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಸೌರ ಮಂಡಲದ ದೂರ ಉದ್ದ ಅಳತೆಗಳನ್ನೂ ಕರಾರುವಾಕ್ ಆಗಿ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕುವ ನಮ್ಮ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಸಹ 0 ಹಾಗು 1 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೇಲೆಯೇ. ಇಂದು ಶೂನ್ಯವಿಲ್ಲದ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಊಹಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಿರದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ನಮ್ಮನ್ನು ಆವರಿಸಿದೆ.